Giriş

Matematikçi ve bilgisayar bilimci Alan Turing’in 1950 yılında sorduğu “Makineler düşünebilir mi?” sorusu ve matematikçi Cahit Arf’ın 1959’da makinelerin nasıl düşünebileceğine dair araştırmaları günümüzde hâlâ geçerliliğini korumaktadır. İnsanların nasıl düşündüğünü anlamak, makinelerin düşünme yetisini kazanması için gereken süreçleri ortaya çıkarabilir. Cambridge Sözlüğü’ne (2024) göre yapay zekâ (YZ), makinelerin insan benzeri görevleri, yaratıcı problem çözmeyi, öğrenmeyi ve desen tanımayı gerçekleştirmesini sağlayan bir alandır. Bu tanım, Turing’in 1950’deki görüşleriyle örtüşmektedir.

Turing Testi, makinelerin insan benzeri zekâ sergileyebilme yeteneğini değerlendirmeyi amaçlamıştır. O dönemde makineler yalnızca insan gibi davranma yetisine sahipken, bugün sınırlı veriden öğrenme (Lake ve diğerleri, 2015) ve belirli görevlerde insanları geride bırakma gibi özellikler sergileyebilmektedir. Görüntü sınıflandırma, görsel akıl yürütme ve İngilizce anlama gibi alanlarda makineler üstün başarı göstermiştir; ancak matematikteki karmaşık problemler, görsel sağduyu akıl yürütmesi ve stratejik planlama gibi daha karmaşık görevlerde geride kalmaktadır (Perrault & Clark, 2024). Makinelerin bu hızla ilerleyen öğrenme ve düşünme kabiliyeti, “Makineler düşünebilir mi?” sorusunu geride bırakıp, “Bu yetenekleri en iyi nasıl kullanabiliriz?” sorusuna odaklanmamızı sağlamıştır.

OpenAI’ın ChatGPT modeli, kullanıcı dostu arayüzü, erişilebilirliği ve uygun maliyeti sayesinde geniş bir tanınırlık kazanmıştır. Ücretsiz bir hesap oluşturarak erişilebilen bu modelin ücretli sürümü, daha güncel veriler ve gelişmiş özellikler sunar. Ancak ücretsiz sürümü (2024 itibarıyla GPT-3.5) bile mühendis ve matematik alanında yeni başlayanlar için güçlü bir araçtır.

Bu makale, yapay zekânın eğitim üzerindeki potansiyel etkilerini, sınıf ortamındaki avantaj ve dezavantajlarını inceleyerek analiz edecektir.

Eğitimde Yapay Zekânın Faydaları

GPT’nin Eğitime Etkisi

Generative Pre-trained Transformers (GPT) dil modelleri, eğitildikleri bilgilerle metinler oluşturabilen yapay zekâ sistemleridir (Aithal & Aithal, 2023). Bu modeller, kitaplar veya öğretmenler gibi geleneksel bilgi kaynaklarından farklı olarak anında geri bildirim sağlayabilir, daha önce işlenen konuları hatırlayabilir ve kişiselleştirilmiş cevaplar sunabilir.

AI Index Report (Perrault & Clark, 2024) verilerine göre, ChatGPT’nin öğretmenler ve öğrenciler arasında kullanımı hızla artmıştır. Öğretmenler, ChatGPT’yi yenilikçi ders fikirleri oluşturmak (%30), ders hazırlığı yapmak (%30) ve temel bilgileri geliştirmek (%27) gibi amaçlarla kullanmaktadır. 2023 Mart ayında yapılan bir ankete göre, öğretmenlerin %88’i ve öğrencilerin %79’u ChatGPT’nin eğitime olumlu etkileri olduğuna inanmaktadır. ChatGPT, özellikle yükseköğretimde öğrencilerin motivasyonunu, performansını ve öz yeterlik duygusunu artırmaktadır (Ofgang, 2024).

Öğrenme Güçlüklerinin Tespiti

Yapay zekâ, öğrencilerin öğrenme güçlüklerini erken yaşlarda tespit ederek eğitimde daha iyi sonuçlar elde edilmesine yardımcı olabilir (Grigorenko ve diğerleri, 2020). Bhatti ve diğerlerine (2023) göre, yapay zekâ duyusal verileri kullanarak öğrencilerin sıkılma, ilgilenme ve hayal kırıklığı gibi duygusal durumlarını tespit edebilir.

Kişiselleştirilmiş Öğrenme Ortamları

YZ sistemleri, öğrencilerin bilgi seviyelerini ve zorluk yaşadıkları alanları analiz ederek kişiselleştirilmiş öğrenme planları sunabilir. İlerlemeyi izleyen bu sistemler, öğrencilere özel örnekler ve sorular sağlayarak öğrenme deneyimlerini zenginleştirir (Ilkka, 2018; Kengam, 2020).

Yönetimsel Görevlerin Otomasyonu

Yapay zekâ, notlandırma, geri bildirim sağlama, öğrenci sorularını yanıtlama ve ders planlaması gibi idari görevlerde öğretmenlere yardımcı olabilir. Bu sayede öğretmenler, sınıf içi aktiviteleri zenginleştirmek ve öğrencilere bireysel destek sunmak için daha fazla zaman ayırabilir (Ilkka, 2018).

Eğitimde Yapay Zekânın Riskleri

İş Kaybı ve Rol Değişimi

Yapay zekânın öğretmenleri ve eğitim danışmanlarını işlerinden edebileceği endişesi bulunmaktadır. Ancak, öğretmenlerin sınıf dinamiklerini yönetme ve rehberlik etme gibi insani becerileri, yapay zekânın yerini alamayacaktır (Jern, 2024).

Etik Sorunlar

AI kullanımıyla öğrencilerin özel bilgilerinin paylaşılması, özellikle K-12 seviyesindeki okullarda, etik sorunlara yol açabilir. Akgün ve Greenhow’a (2022) göre, hızla gelişen yapay zekâ teknolojilerinde veri güvenliğiyle ilgili düzenlemeler zamanında uygulanamayabilir.

Sonuç

Bu makale, yapay zekânın eğitimdeki rolünü ve potansiyel etkilerini incelemiştir. ChatGPT gibi araçlar, öğrenme deneyimlerini kişiselleştirme, idari görevleri kolaylaştırma ve öğrencilerin zorluklarını tespit etme açısından faydalı olsa da, etik sorunlar ve iş kaybı gibi riskleri de beraberinde getirmektedir. YZ’nin eğitimdeki potansiyelini en iyi şekilde değerlendirmek için bu sorunların ele alınması ve tüm öğrenciler için güvenli ve adil bir eğitim ortamı oluşturulması gerekmektedir.

Kaynakça

• Aithal, P. S., & Aithal, S. (2023). The changing role of higher education in the era of AI-based GPTs. International Journal of Case Studies in Business, IT, and Education (IJCSBE), 7(2), 183-197.
• Akgun, S., & Greenhow, C. (2022). Artificial intelligence in education: Addressing ethical challenges in K-12 settings. AI and Ethics, 2(3), 431-440.
• Arf, C. (1959). Makine düşünebilir mi ve nasıl düşünebilir. Atatürk Üniversitesi-Üniversite Çalışmalarını Muhite Yayma ve Halk Eğitimi Yayınları Konferanslar Serisi, (1), 91-103.
• Bhatti, I., Tariq, M., Hayat, Y., Tariq, A., & Rasool, S. (2023). A Multimodal Affect Recognition Adaptive Learning System for Individuals with Intellectual Disabilities. European Journal of Science, Innovation and Technology, 3(6), 346-355. Retrieved from https://ejsit-journal.com/index.php/ejsit/article/view/343
• Cambridge University Press. (n.d.). Artificial Intelligence. In Cambridge Dictionary. Retrieved April 20, 2024 from https://dictionary.cambridge.org/us/dictionary/english/artificial-intelligence
• Grigorenko, E. L., Compton, D. L., Fuchs, L. S., Wagner, R. K., Willcutt, E. G., & Fletcher, J. M. (2020). Understanding, educating, and supporting children with specific learning disabilities: 50 years of science and practice. American Psychologist, 75(1), 37–51. https://doi.org/10.1037/amp0000452
• Jern, K. (2024). Can AI Replace Teachers? We Finally Know the Answer. eSpark Learning. Retrieved April 20, 2024 from https://www.esparklearning.com/blog/can-ai-replace-teachers-we-finally-know-the-answer/
• Ilkka, T. (2018). The impact of artificial intelligence on learning, teaching, and education. European Union.
• Kengam, J. (2020). Artificial intelligence in education. Research Gate, 18, 1-4.
• Lake, B. M., Salakhutdinov, R., & Tenenbaum, J. B. (2015). Human-level concept learning through probabilistic program induction. Science, 350(6266), 1332-1338.
• Ofgang, E. (2024). Do ChatGPT-Style AI ChatBots Help Students Learn? Yes, But There Are Caveats, Says Research. Tech & Learning. Retrieved on April 24, 2024 from https://www.techlearning.com/news/do-chatgpt-style-ai-chatbots-help-students-learn-yes-but-there-are-caveats-says-research
• Perrault, R. & Clark, J., 2024. Artificial Intelligence Index Report 2024, Human-Centered Artifical Intelligence. United States of America. Retrieved from https://policycommons.net/artifacts/12089781/hai_ai-index-report-2024/12983534/ on 20 Apr 2024. CID: 20.500.12592/h70s46h.
• Turing, A. M. (1950). Mind. Mind, 59(236), 433-460.